نگاهی به مسئله یادگیری (بخش نخست)
در تحصیلات عالی، از شما انتظار می‏رود که نسبت به یادگیری خود مسئولیت بپذیرید. استادان و مدرسان شما از طریق مطالبی که در خلال ‏درس‏ها، سمینارها و کارهای عملی و تحقیقات ارائه می‏شود، چارچوب عامی در اختیار شما قرار می‏دهند. همچنین ممکن است آنان در فرایند یادگیری از طریق معرفی منابع بیشتری برای مطالعه و ارائه پیشنهاداتی درباره فعالیت‏ها و پیشرفت‏هایتان به شما کمک کنند. اما موفقیت نهایی شما در گرو آن است که بدانید چگونه از فرصت‌هایی که برای آموختن در اختیار شما قرار می‏گیرد، بیشترین استفاده را ببرید.
افراد مختلف در موقعیت‏های متفاوتی به بالاترین حد یادگیری دست‏ می‏یابند. این مطلب به شخصیت آنان، تجربیات قبلی آنان در زمینه یادگیری و اهداف، انگیزه‏ها و انتظارات آنان از عمل آموختن وابسته است. اگر به دنبال‏ موفقیت‏ هستید لازم است در اولین فرصت ممکن شرایطی را که در آن یادگیری شما در بهترین حالت قرار دارد، تعیین کنید. همچنین می‏باید تلاش کنید روش یادگیری خود را توسعه دهید به گونه‏ای که بتوانید به نحو کارآمد و مؤثر مطالب را در طیف وسیع‏تری از شرایط و موقعیت‌ها بیاموزید.
این مقاله به شما کمک می‏کند نقطه شروع خود را مشخص سازید همچنین تصویر روشنتری ازمهارت‏هایی که به تکمیل آنها نیاز دارید، در اختیار شما می‏گذارد. برای سهولت، یادگیری به دو مرحله مجزا تقسیم شده است:
1. گردآوری‏اطلاعات؛ 2. پردازش معرفتی اطلاعات.

1. گردآوری اطلاعات
در مرحله نخست یادگیری، افراد از مهارت‏های خود در شنیدن، درک مطلب، پرسش، خواندن و برقراری ارتباط استفاده می‏کنند تا داده‏ها و اطلاعات جهان خارج را گردآوری کنند. نظریه‏پردازان یادگیری معتقدند که غالب اشخاص در موقعیت‏های مختلفی که با آن مواجه می‏شوند راه‏های خاصی را برای یادگیری برمی‏گزینند. برای مثال، در سمینارها برخی از دانشجویان‏ ترجیح می‏دهند در صندلی خود آرام نشسته، به مطالب ارائه شده گوش کنند، در حالی که گروه دیگری ترجیح می‏دهند که به صورت فعال در بحث و گفت‏وگو مشارکت جویند. این مسأله ممکن است به مهارت‏های خاص افراد مانند شنیدن، پرسش کردن و ... وابسته باشد. همچنین ممکن است از شخصیت و مهارت‏های آموزشی قبلی آنان سرچشمه گیرد، مانند اینکه آیا در دوران تحصیل در مدرسه از آنان خواسته شده ‏است که در بحث‏های کلاسی شرکت کنند یا آنکه آموزگار آنان در طول کلاس صحبت می‏کرده و آنان صرفاً شنونده بوده‏اند؟
مطب بعدی به شما کمک می‏کند تا راه مطلوب خود را برای گردآوری ‏اطلاعات برگزینید.
چگونه اطلاعات را گردآوری کنید
تمرین: درباره یک موقعیت آموزشی که اخیراً در آن قرارگرفته‏اید - مثلاً یک کلاس‏درسی، یک کارگاه عملی، مطالعه شخصی یا تمرین گروهی - بیاندیشید و پاسخ‏های خود را به پرسش‏های زیر مورد تأمل قرار دهید:
* به چه جنبه‏ای از این موقعیت علاقه داشته‏اید؟
* چه جنبه‏ای از این موقعیت برای شما مطلوب نبود؟
* درباره یادگیری در چنین موقعیتی چه احساسی داشتید؟
* چرا چنین بود؟
درباره پاسخ‌های خود با سایر دانشجویان گفت‏وگو کنید تا ببینید چگونه امور مطلوب و نامطلوب در نزد آنان با امور مطلوب و نامطلوب در نزد شما تفاوت دارد. مثال زیر نشان‏دهنده نوع پاسخی است که شاید شما به پرسش‏های بالا داده‏ باشید.
نمونه‏ای از یک پاسخ
«توجه اصلی من به این بود که چارچوب نظری بحث را از راه‏ گوش ‏دادن دقیق و یادداشت‏برداری از مهم‏ترین نکات درس درک‏ کنم. اما از آنجا که فرصت کمی برای تأمل در اختیار داشتم، نتوانستم نحوه ارتباط نظریه و عمل را در این بحث بررسی کنم. در نتیجه، نتوانستم مشارکت مفیدی در بحث کلاسی داشته باشم و در بیشتر اوقات ساکت بودم.»
یادداشت کردن اینکه احساس شما درباره یک موقعیت خاص یادگیری چیست، به شما کمک خواهد کرد که روش یادگیری مناسب خود را شناسایی کنید. در مثال بالا، دانشجو آشکارا ترجیح داده‏است که از طریق گوش‏دادن به دیگران و بدون شرکت در بحث، مطالب مطرح شده در کلاس را بیاموزد. اما او خاطر نشان می‏کند که اگر فرصت مناسب برای تفکر درباره آنچه که استاد گفته بود داشت، احساس می‏کرد آمادگی بیشتری برای مشارکت در بحث‏ کلاس را دارد.
برخی از نویسندگان معتقدند که چهار روش پایه و اساسی برای یادگیری وجود دارد. توصیفات زیر را مطالعه کرده، بکوشید تا معین کنید کدام یک دقیق‏ترین توصیف را از روش منتخب شما برای فراگیری ارائه می‏دهد. زمانی که روش یادگیری مناسب خود را شناسایی کردید فنونی را برای پیشرفت و توسعه روش مزبور به شما پیشنهاد خواهیم کرد.
الف- فراگیر فعال:
* از تجربیات و چالش‏های جدید لذت می‏برد.
* در موقعیت‏هایی که می‏تواند در طیف وسیعی از فعالیت‏هایی که‏ تدریجاً در معرض تغییر هستند شرکت کند، احساس موفقیت و پیشرفت می‏کند.
* از اینکه از طریق اداره یک بحث یا ارائه یک کنفرانس در کانون توجه دیگران قرار گیرد، لذت می‏برد.
* از فرصت‏ها استفاده می‏کند تا در خلال گفت‏وگو و کنش متقابل با دیگران افکار و عقاید خویش را ارتقا بخشد.
تقریباً مؤثرترین شیوه یادگیری برای یک فراگیر فعال، شرکت در کارهای گروهی، گفت‏وگوها، سمینارها، کارگاه‏ها و شبکه‏های مطالعاتی‏ است.
* از اینکه نقش منفعلی در یادگیری داشته باشد، ناخشنود است.
* از انجام وظایف و تکالیف اجباری لذت نمی‏برد.
* از همگون‏سازی و تفسیر مجموعه بزرگی از اطلاعات پیچیده لذت نمی‏برد.
* ترجیح می‏دهد که به جای فعالیت فردی، در کار گروهی شرکت کند.
تقریباً کم‏اثرترین روش یادگیری برای یک فراگیر فعال، آموختن از طریق سخنرانی استاد در کلاس، شرکت در کلاس‏های آزمایشگاهی (وقتی که روش آزمایش از قبل تعیین شده باشد) و به تنهایی خواندن، نوشتن و اندیشیدن است.
ب- فراگیر اندیشه‏ورز:
* دوست دارد پیش از تصمیم‏گیری فرصتی برای اندیشیدن و تأمل ‏ورزیدن درباره تمام نتایج آنچه که می‏شنود یا می‏خواند داشته‏ باشد.
* ترجیح می‏دهد در خلال بحث‏ها در حاشیه قرار داشته باشد.
* به جای مشارکت ورزیدن، از راه گوش‏دادن به دیگران و از طریق مشاهده می‏آموزد.
* از اینکه به صورت مستقل کار کند لذت می‏برد.
* ترجیح می‏دهد که همواره کار جامع و دقیقی ارائه دهد نه آنکه برای ارائه به موقع کار خود از راه میان‏بُر برود!
* تقریباً مؤثرترین روش یادگیری برای فراگیر اندیشه‏ورز آموختن از راه فعالیت فردی، درس استاد و مطالعه مستقل است.
* دوست ندارد او را به شرکت در بحثی که از ابتدا تمام جوانب آن رابه دقت بررسی نکرده‏است، مجبور کنند.
* دوست ندارد او را با عجله از یک فعالیت به فعالیت دیگر منتقل‏کنند.
* نگران است که تا فرا رسیدن مهلت مقرر برای تحویل تکالیف درسی، او را مجبور کنند که کاری بدون تأمل و اندیشه دقیق ارائه دهد.
تقریباً کم اثرترین روش یادگیری برای فراگیر اندیشه‏ورز، یادگیری از طریق یک فعالیت خودجوش، مانند مباحثه‏های گروهی خودجوش است‏ که فرصتی برای برنامه‏ریزی و آماده‏سازی دقیق در اختیار شخص نمی‏گذارد.
ج- فراگیر نظریه‏پرداز:
* زمانی که شخص با الگوها و نظریه‏ها سر و کار دارد، یادگیری‏ مؤثرتری دارد.
* از اینکه در روابط میان آرا، مباحث و مفاهیم به کاوش بپردازد لذت می‏برد.
* در پی آن است که از معقول بودن و منطقی‏بودن استدلال‏ها و روش‏ شناسی‏هایی که اساس نظریه‏ها را تشکیل می‏دهند مطمئن شود.
* از راه مشارکت در موقعیت‏های پیچیده رشد می‏کند.
* دوست دارد فعالیت او هدف معین و روشنی داشته باشد.
تقریباً مؤثرترین روش یادگیری برای فراگیر نظریه‏پرداز، یادگیری از طریق بحث کردن درباره نظریه‏ها با دانشجویان هم‏دوره‏ای یا استادان خود یا مطالعه و نقد کتاب‏ها و مقالات است.
* دوست ندارد در موقعیت‏های سازمان‏نیافته‏ای که فاقد هر گونه چارچوب نظری یا مفهومی روشن‏اند، درگیر شود.
* به مطالبی که فاقد مبنای روش‏شناختی معقول‏اند، با دیده شک و تردید می‏نگرد.
* با واقعیت‏های عینی راحت‏تر از عواطف و احساسات شخصی‏کنار می‏آید.
کم اثرترین روش یادگیری برای فراگیر نظریه‏پرداز یادگیری از راه طرح پرسش‏های بی‏سرانجام، تمرین مهارت‏ها و ... است.
د- فراگیر عمل‏گرا:
* از آمیختن فنون عملی که با حوزه کاری و شغل آینده او مرتبط هستند لذت می‏برد.
* به دنبال یافتن ارتباط نظریه‏ها با عمل است.
* دوست دارد آموخته‏های خود را از طریق حل مسائل عملی استحکام بخشد.
* علاقه‏مند است ضوابط روشنی برای عمل در اختیار داشته باشد.
مؤثرترین روش یادگیری برای فراگیر عمل‏گرا از راه طرح‏های‏عملی، تجارب کاری، حل مسائل عملی، تجربیات آزمایشگاهی و ... است.
* علاقه‏ای به یادگیری در موقعیت‏هایی که اطلاعات به‏دست آمده بیش از اندازه نظری است ندارد.
* به یادگیری در موقعیت‏هایی که در آن نمی‏تواند کاربردی عملی ‏برای اطلاعات بیابد علاقه‏مند نیست.
کم‏اثرترین روش یادگیری برای فراگیر عمل‏گرا یادگیری از طریق بحث‏های نظری و امثال آن است.
هر چند ممکن است جنبه‏های مختلفی از شخصیت خود را در چهار گروه یاد شده بیابید، احتمالاً ویژگی‏های یکی از این گروه‏ها به گونه‏ای است‏ که احساس می‏کنید بهتر از گروه‏های دیگر وضعیت شما را توصیف می‏کند. این گروه بیانگر همان روش مطلوب و مؤثر شما برای یادگیری است و موقعیت‌هایی را که در آن می‏توانید یادگیری مؤثر یا غیرمؤثر داشته باشید مشخص می‏کند.
به یاد داشته باشید که ممکن است در آغاز کار با مشکلاتی روبه‏رو باشید و چنین نیست که ضرورتاً همه فنون و روش‏ها برای شما مناسب باشد. به تجربه کردن و آزمودن روش‏ها ادامه دهید تا زمانی که به روشی که با شما تناسب دارد دست یابید و از آن پس آن را تداوم دهید تا به صورت طبیعت ثانوی شما درآید.
ادامه دارد...
                                                                                                                     نشریه معارف شماره 28 ـ مرداد و شهریور 84

پیام نوروزی 1390 رهبر معظّم انقلاب اسلامی«مدظلّه‌العالی»

تعداد 40 نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور آغاجاری درتاریخ 23/12/1389 در قالب یک کاروان جهت زیارت کربلای ایران به منطقه شلمچه اعزام شدند لازم به ذکر است که هرساله دانشجویان این دانشگاه به اردوی زیارتی راهیان نور اعزام می شوند، هرچند که بدلیل برخی محدودیت ها، همه دانشجویان مشتاق موفق به پیوستن به این کاروان نمی شوند .

اردوهای راهیان نور روح خودباوری را در جوانان میدمد

حجت‌الاسلام مهدی فندرسکی؛ معاون پژوهشی موسسه روایت سیره شهدا در گفت‌وگو با خبرنگار ایثار و شهادت باشگاه خبری فارس «توانا»، گفت: اگر بخواهیم خیلی خلاصه و به‌صورت موردی اثرات اردوهای راهیان نور را بشماریم، باید به مواردی مانند خودباوری انسان الهی، خوداتکایی، نوآوری، شکوفایی و خودکفایی اشاره کنیم.
 وی ادامه داد: اینها را باید به عنوان حداقل‌ دست    ‎آوردهایی که در دفاع مقدس اتفاق افتاده، در نظر گرفت و بعد باید دید که هرکدام از اینها در ابعاد سیاسی، نظامی ‌و اقتصادی و فرهنگی چه جایگاهی دارد.
 این راوی اردوهای راهیان نور، افزود: بحث خودباروی، خوداتکایی، نوآوری و شکوفایی که عرض کردم، مواردی هستند که در همه نسل‌ها به نسبت خودشان وجود دارد و مورد نیاز است و چیزی کاملا حیاتی است.
 معاون پژوهشی موسسه روایت سیره شهدا با اشاره به جنگ نرم دشمن علیه نظام اسلامی خاطرنشان کرد: شما ببینید امروز دشمن پس از اینکه از همه جهات نا‌امید شده است، اولین اقدامی که پس از شکست در جنگ سخت و دفاع مقدس علیه ما انجام داد، بحث تهاجم به همان زیرساخت‌هایی است که باعث تحقق دفاع مقدس و پیروزی در این عرصه شد.
 فندرسکی افزود: اولین پیامد حمله به این زیرساخت‌های فکری و اعتقادی این است که همین عناصری را که ما گفتیم یعنی خودباروی و خوداتکایی که ریشه در مبانی اسلام ناب محمدی (صلی‌ الله علیه و آله) دارد، در نسل امروز از بین ببرند.
 وی افزود: علت حمله دشمن به مبانی فکری ما این است که دشمن متوجه شده است در شرایط سختی مثل جنگ تحمیلی عمل بر اساس همین مبانی باعث موفقیت ‌ایران اسلامی شد.
 وی خاطرنشان کرد: حضور نسل جدید در این عرصه – اردوهای راهیان نور- این باور را در آنها ایجاد می‌کند که اگر ما توانستیم در آن شرایط سخت با بهره‌گیری از بخشی از آموزه‌های اسلام ناب محمدی (صلّی الله علیه و آله) به این مراتب برسیم امروز هم با توجه به اینکه وضعیت‌ ما با شرایط اوایل جنگ کاملا متفاوت است، می‌توانیم با عمل به همان مبانی و آموزه‌ها به دستاوردهای بالاتری برسیم.
 فندرسکی تصریح کرد: ایجاد امید و عناصری که عرض کردم، امروز به‌وسیله اردوهای راهیان نور می‌تواند به نسل جوان ما تزریق شود و جوان ما به این باور برسد و متوجه باشد که از چه عقبه درخشانی برخوردار است.
 معاون پژوهشی موسسه روایت سیره شهدا در پاسخ به پرسش خبرنگار پایداری در مورد تهاجم فرهنگی و جنگ نرم گفت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دشمن گزینه‌های مختلفی را علیه جمهوری اسلامی به‌کار برد و نهایتا به گزینه نهایی خود که تحمیل جنگ علیه ما بود، رسید و یقین هم داشت که موفق می‌شود؛ اما چون شناخت دقیقی نسبت به فرهنگ حاکم بر ایران اسلامی نداشت، در رسیدن به اهداف خود ناکام ماند و نه تنها در جنگ موفق نشد بلکه نتیجه این جنگ کاملا به نفع نظام جمهوری اسلامی رقم خورد و دستاورهای گران‌سنگی را برای جمهوری اسلامی به بار ‌آورد، کما اینکه این نکته در فرمایشات حضرت امام خمینی(ره) نیز ذکر شده است.
 وی ادامه داد: بعد از پایان جنگ دشمن بررسی می‌کند که چه اتفاقی افتاد که پس از این همه محاسبه و معادله در جنگ به شکست می رسد.
 وی اضافه کرد: دشمنان نظام اسلامی در محاسبات خود متوجه شده‌اند که آنچه باعث پیروزی انقلاب اسلامی است و باعث می‌شود این نهضت عظیم لحظه لحظه تثبیت شده رشد نماید، زیرساخت‌های فکری و اعتقادی آن است.
فندرسکی اظهار داشت: به همین علت دشمن امروز به دنبال تخریب زیرساخت‌های فکری ما است و باید گفت، جنگ نرم امروز نتیجه ناکامی دشمن در دفاع مقدس است و ما باید این را دقیقا بدانیم.
 معاون پژوهشی موسسه روایت سیره شهدا تصریح کرد: دشمن در این روند دقیقا شاخصه‌هایی را مانند مقاومت، بصیرت، ولایت پذیری، حضور به موقع، ایثار و پایداری را که عناصر اصلی موفقیت جمهوری اسلامی بوده است، هدف قرار می‌دهد؛ تا پس از انهدام آن بتواند به مقابله با نهضت عظیم حضرت امام(ره) بپردازد.
 این راوی اردوهای راهیان نور ادامه داد: فتنه‌ای که سال گذشته اتفاق افتاد و تا به امروز به این شیوه هدایت شده‌ است، دقیقا با همان هدف بوده و دشمن با برنامه‌ریزی و استفاده از عناصر حقیری مانند سران فتنه آنها را مانند پازلی در کنار هم قرار داده تا از آنها برای نابودی انقلاب اسلامی بهره‌گیری کند، که به لطف خدا و بصیرت مردم موفق نشد.
 این راوی راهیان نور تاکید کرد: عملکرد رزمندگان در دفاع مقدس حداقل این پیام جدی را به جامعه داد که ما با این آموزه‌هایی که دست شماست، در آن شرایط سخت به این موفقیت‌ها رسیدیم، بنابراین امروز هم می‌توان با استفاده از همین آموزه‌ها بهتر عمل کرد و از شرایط پیچیده‌ای مانند فتنه اخیر سربلند خارج شد.
 وی اضافه کرد: اردوهای راهیان نور شعارها و مبانی امام خمینی(ره) را مجددا احیا ‌کرد و یقینا با بهره‌گیری از فرمایشات ولی امیر مسلمین حضرت امام خامنه‌ای و برنامه‌ریزی دقیق و اندیشمندانه در راهیان نور می‌توان هرچه بیشتر نسل جدید را با هویت انقلاب اسلامی که هویتی بسیار کارآمد است، آشنا کرد.
 معاون پژوهشی موسسه روایت سیره شهدا در پایان گفت: پس امروز اگر بتوانیم آن آموزه‌ها را با برنامه‌هایی مانند اردوهای راهیان نور زنده کنیم می‌توانیم به مراتب با سرعت بیشتری در ادامه راه به موفقیت‌هایی بزرگتر دست پیدا کنیم.

سایت راسخون

بسمه تعالی

بدینوسیله اسامی دانشجویان ذیل به عنوان برگزیدگان اولین مسابقه تفسیری دانشگاه پیام نور واحد آغاجاری اعلام می گردد .

این افراد می توانند در تاریخ 9/12/89 برای دریافت جوایز خود به دفتر فرهنگی دانشگاه مراجعه نمایند . 

ضمنا به سایر شرکت کنندگان نیز جوایزی اهداء می گردد.

1- زهرا دیلمی

2- خدیجه شریفات

3- سلیمه حمیدی

4- هدی اسور

دفتر فرهنگی دانشگاه پیام نور واحد آغاجاری

بنام خدا-سلام - ضمن تقدیم عرض تبریک بمناسبت میلاد سعید حضرت رسول اکرم ص، بدینوسیله کپی متن نامه ای که جهت استحضارمدیریت کل دانشگاه پیام نور خوزستان فرستادم تقدیم میکنم : بنام خدا، با تبریک میلاد خجسته حضرت رسول اکرم ص، لازم دانستم با احساس مسئولیت، از زحمات و تلاش بی وقفه شما عزیزان پیام داران نور و عزت و سربلندی، اعلام سپاسگزاری کنم. من هدایت اشتری لرکی رئیس سابق بانک سپه پاریس در فرانسه هستم. وقتی از وجود دانشگاه پیام نور در آغاجاری آگاه شدم دو رکعت نماز شکر بجا اوردم چون من خودم زاده آن وادی محروم هستم و در سن شصت سالگی ام وقتی وجود دبیرستان و مدارس متعدد در این شهر را مطلع شدم و بدنبال ان فعالیت قابل تقدیر دانشگاه پیام نور آنجا را از طریق سایت پر بار آن دیدم بر خود بالیدم. در خود احساس افتخار کردم. انگیزه تقدیم این نامه تقدیم تشکر و سپاس از همه شما عزیزان است که مدیرانه و مدبرانه و باعشق و علاقه به پرورش نسل اینده مشغول هستید. دانشگاه پیام نور آغاجاری میتواند ظرفیت پدیرش دانشجویی خودرا بویژه در دانشکده کشاورزی افزایش دهد . پیشنهاد میکنم نسبت به ایجاد خوابگاه دانشجویی برای جذب و اعطای تسهیلات به دانشجویان دانشکده کشاورزی این دانشگاه عنایت بیشتری مبذول فرمایید. دانشکده کشاورزی این دانشگاه و توسعه آن میتواند نقش بسیار تعیین کننده ای در عمران و توسعه صنعت در ان خطه داشته باشد.امیدوارم در برنامه های آن دانشگاه تربیت نیروی ماهرو متخصص برای صنعت نفت و گاز هم مد نظر قرارگیرد. گرچه در فرانسه ساکن هستم اما از طریق سایت دانشگاه پیام نور آغاجاری شاهد تلاش و کوشش جناب آقای مهندس مروج و همکاران متعهدش و جناب آقای طواف شهرداردلسوزو خستگی ناپذیر این شهرهستم. درود خدا بر همه شما عزیزان

امام حسن عسکری (علیه ‌السلام) می فرماید :

خَصْلَتانِ لَیْسَ فَوقَهُما شَئٌ: الإیمانُ بِاللّهِ وَنَفْعُ الإخْوانِ.

دو خصلت است که بالاتر از آن چیزی نیست: ایمان به خدا و سود رساندن به برادران.

قابل توجه کلیه دانشجویان محترم :

 جهت انتخاب واحد نیمسال دوم 90-89 از تاریخ 18/11/89 می توانید با ورود به سیستم گلستان و دریافت تاریخ و ساعت ثبت نام، نسبت به انتخاب دروس نیمسال دوم اقدام فرمایید

   چگونه باید مهر و محبت دیگران را کسب کنیم؟

از روایات به دست می‌آید که رعایت اموری چند، موجب جلب محبت دیگران است؛ از جمله:

    1 ـ خوش‌اخلاقی

«حسن خلق» و برخورد شایسته، کمندی است که دیگران را در دام محبت اسیر می‌کند. از امام صادق(ع) پرسیدند: حد و مرز اخلاق نیک چیست؟ فرمود: اخلاقت را نرم کنی، کلامت را پاکیزه سازی و با چهره‌ای گشاده با برادران دینی‌ات روبه‌رو شوی. 

گشاده‌رویی، از بارزترین صفات رسول خدا(ص) بود که سهمی عمده در جذب مردم به اسلام و شیفتگی آنان به حضرت داشت. خداوند درباره این خصلت مردمی پیامبر(ص) می‌فرماید: «فبما رحمه من الله لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک؛ به دلیل رحمت الهی بود که برای مردم نرم شدی.اگر تندخو و خشن و سخت‌دل بودی، از دور تو پراکنده می‌شدند». در ادامه آیه می‌فرماید: پس، از آنان در گذر، برایشان استغفار کن و در کار با آنان مشورت نما.

«عفو»، «استغفار» و «مشورت»، نمونه‌های دیگری از حسن خلق و رفتار مردم‌دارانه است، چرا که این کار، اعتماد به مردم و به حساب آوردن آنان است و آنان را جذب می‌کند.

  2 ـ عفو و گذشت

کینه‌توزی و لجاجت، ویژه روح‌های حقیر و همت‌های پایین است. برعکس، آنان که نظری بلند و روحی بزرگ دارند، پوزش‌ها را می‌پذیرند، از خطاهای دیگران چشم می‌پوشند و از حق شخصی خویش درمی‌گذرند. بلند نظری انسان، عامل محبت و جلب دل‌های دیگران است. برای خود انسان نیز نوعی لذت روحی دارد. گفته‌اند: «در عفو، لذتی است که در انتقام نیست.»

عفو و گذشت و چشم‌پوشی و نادیده گرفتن لغزش‌های دیگران، بذرهای جلب محبت است و دیگران را خوش‌بین، وفادار و با محبت نگاه می‌دارد.

امام سجاد(ع) در دعای بلند «مکارم الاخلاق»، از خداوند این‌گونه طلب می‌کند:

«خداوندا!... مرا ثابت‌قدم و استوار بدار تا با ناخالصان و دغل‌ها، خیرخواهانه برخورد کنم و هر کس از من دوری گزید، من به او نیکی کنم و به کسی که مرا محروم کرده، بذل و عطا کنم و با کسی که با من قطع رابطه کرده، بپیوندم. کسی که غیبت مرا کرده است، به خوبی یاد کنم. توفیقم ده که نیکی را سپاس‌گزار باشم، از بدی، چشم پوشم و درگذرم.» 

این‌ها گوهرهای تاب‌ناکی در شیوه‌های معاشرت است. گفتن این‌ها در زبان، آسان است، اما عمل به آن‌ها، بسیار سنگین است، جز از همت‌های والا و روحیه‌های زیبا برنمی‌آید و باید توفیقش را از خدا طلبید.

3 ـ بخشش و محبت

انسان بنده احسان است. به هر کس نیکی کنی، او را رام و مطیع‌خویش می‌سازی. به هر کس محبت و لطف کنی، قلعه دلش را فتح کرده‌ای. به قول سعدی:

                   بنده حلقه به گوش ، ار ننوازی ، برود                      

 لطف کن لطف، که بیگانه شود حلقه به گوش

این تعلیم حضرت رسول(ص) است که: «ای مردم! می‌دانم که نمی‌توانید با اموالتان همه را راضی کنید، ولی با چهره باز و گشاده‌رویی و خوش‌اخلاقی، می‌توانید.» 

سخن مولایمان حضرت امیر(ع) چنین است: «بالایثار یسترق الاحرار؛ آزادمردان، با ایثار، بنده و غلام می‌شوند». البته بنده و غلام خوبی‌ها و کرامت‌های اخلاقی. این هم گام دیگری در جذب دل‌ها و ایجاد الفت‌ها و تحکیم رابطه‌های عاطفی در جامعه بشری است. «عند تواتر البرّ و الاحسان یتعبّد الحرّ؛ احسان زیاد باعث می‌شود که آزادگان بنده انسان شود.»

4 ـ تواضع و خاکساری

افتادگی و تواضع، یکی دیگر از راه‌های جلب محبت است. افراد متواضع می‌توانند مردم را پروانه‌وار دور شمع وجود خود جمع کنند.

تکبر، پشت انسان را خالی می‌کند. مردم، از پیرامون افراد مغرور و متکبر و خودخواه، پراکنده می‌شوند. برعکس، تواضع، مردم را به محبت و عنایت و حمایت می‌کشاند.

امام علی(ع) فرموده است:

سه چیز موجب محبت دیگران می‌شود: «الدین و التواضع والسخاء؛   ین‌داری، فروتنی و بخشندگی.»

مغروران و خود بزرگ‌بینان، هرگز نمی‌توانند با جمعی کار کنند و حمایت آنان را همواره همراه خود داشته باشند. اگر هم چند صباحی مردم در پی آنان باشند، به تدریج رهایشان می‌کنند. مگر این‌که منافع مادی و اجتماعی در گرو وابستگی به آنان باشد.

5 ـ حوصله و تحمل

«سعه صدر»، وسعت نظر و ظرفیت لازم داشتن، از نمونه‌های دیگر «مردم‌داری» است. گاهی افراد، بی‌حوصله‌اند، از جایی و چیزی ناراحتی دارند، یا ضرر و آسیبی دیده‌اند، یا تحت فشار و گرفتاری‌اند، توقع‌هایشان بالاست، عصبانی می‌شوند، حرف تند می‌زنند و... آن‌که تحمل تندی‌ها و بداخلاقی‌ها را در «مکتب صبر»، تمرین و تجربه کرده باشد، می‌تواند در ارتباط با مردم، به خدمت خویش و حضور کریمانه در کنارشان ادامه دهد. تحمل و مقاومت، از کوره در نرفتن، بردباری نشاندادن، خشمگین نشدن، از آثار این «ظرفیت» است. کسی که از این ویژگی‌اخلاقی برخوردار باشد، از یاری و حمایت دیگران هم برخوردار خواهد بود. باز بشنویم از کلام امیرالمؤمنین(ع) که فرمود:

«بالحلم تکثر الانصار».  نیز این کلام نورانی حضرت: «بالاحتمال و الحلم یکون لک الناس انصارا و اعوانا». هر دو سخن، معنای

مشابه دارد؛ یعنی در سایه حلم و بردباری و تحمل است که یاوران زیاد می‌شوند و مردم، پشتیبان و حامی تو می‌گردند.

این خصلت، به ویژه برای کسانی که با مردم در تماس و ارتباط بیش‌تری‌اند و در معرض مراجعات، طرح سؤال‌ها، نیازها، توقعات و مشکلاتند، ضروری‌تر و از مهم‌ترین صفات شایسته برای مسئولان‌است.

6 ـ تفقّد و رسیدگی

غالب مردم، به ویژه گرفتاران و دردمندان، نیازمند احوال‌پرسی، رسیدگی، سرکشی و در یک کلمه تفقّدند. گاهی یک سلام و احوال‌پرسی، شادابی روح و نشاط زندگی فراوانی (برای هر دو طرف) پدید می‌آورد. گاهی نوشتن یک نامه یا تلفن کردن به یک آشنا و فامیل، محبت‌ها و صفاهای بسیاری ایجاد می‌کند. گاهی سر زدن به همسایه و عیادت یک بیمار و شرکت در یک مجلس ختم یا عروسی، مبدأ بسیاری از دوستی‌های ماندگار می‌شود. دید و بازدیدهای خانوادگی، دل‌ها و زندگی‌ها را به هم مربوط می‌کند. پرسیدن گرفتاری‌ها و مشکلات دیگران و تلاش در حل و رفع آن‌ها، دل‌ها را به وی جلب می‌کند.

با مردم زیستن، با همسایه‌ها و هم‌شهری‌ها و همکاران و معاشران و هم‌نوعان جوش خوردن، انس گرفتن، در رنج و راحتی دیگران شریک شدن، فاصله‌ها را با دیگران کوتاه کردن، قطع رابطه‌ها را به «آشتی» بدل کردن، اختلاف‌ها و کدورت‌ها را زدودن و... این‌ها همه «عمل صالح» است و خداوند چنین نیکوکارانی را دوست می‌دارد.

تا توانی به جهان خدمت محتاجان کن به دمی یا درمی یا قلمی یا قدمی

«مردم‌داری»، اخلاق زیبنده مسلمانی است که می‌خواهد از الگوهای دینی و ارزش های مکتبی الهام بگیرد و «زندگی

اسلامی» داشته باشد. باید با «عمل»، دیگران را جذب کرد، نه با «حرف»!      

  "نشریه معارف اسلامی ش 77"

* * *